Çalışma hayatında sorunların çözümünde arabuluculuk sistemi devreye giriyor. Çünkü işçi ve işveren ilişkilerinde ortaya çıkan uyuşmazlıkların çözüm yeri mahkemeler olunca dava sayısı her geçen yıl artmış ve davaların sonuçlanma süreleri de uzamıştır.
2014 yılında iş mahkemeleri 424 bin davaya bakarken, bu sayı 2015 yılında 455 bine çıkmıştır. İş mahkemelerinde bir dosyanın ortalama olarak 14 ayda çözülebildiğini, düşünürsek sorunun büyüklüğünü anlayabiliriz.
Aslında bu sorunun çözümüne katkı sağlayabilecek olan kıdem tazminatı ile ilgili yeni yapılan çalışmalardan bir sonuç alınamadığından işçi ve işveren arasındaki uyuşmazlıkların artarak devam edeceği öngörülüyor.
ARABULUCULUK SİSTEMİ NASIL İŞLEYECEK
İşte bu nedenlerle yakın zamanda TBMM gündemine gelmesi planlanan İş Mahkemeleri Kanun Taslağı çalışma hayatında önemli yenilikleri de beraberinde getirecek. Kanun tasarısı 35 maddeden oluşmakta, ancak bunlardan en önemlisi arabuluculuk konusundaki düzenleme gibi görünüyor.
Ülkemizde kıdem tazminatı ve işe iade davaları iş mahkemelerindeki en yoğun dosyaları oluşturuyor. Çalışanların yüzde 80'inden fazlasının tazminatını alamadığı düşünüldüğünde, haksız işten çıkartmalar ve alacaklar iş mahkemelerinin en çok baktığı dosyalar oluyor. Yeni tasarı ile getirilen arabulucu, bu yükü azaltacağı gibi çalışanların işini kolaylaştırırken çözüm süresini 3 haftaya indireceğinden mağduriyetler de giderilecektir.
SORUNUN ÇÖZÜMÜNDE SÜRE 3 HAFTA OLACAK
Yapılması düşünülen düzenlemeye göre işçi kıdem tazminatı, izin parası, mesai ücreti gibi alacakları için dava açmadan önce arabulucuya müracaat edecek. Eğer arabulucudan sonuç alamazsa mahkemeler devreye girecektir.
Tasarıya göre Arabuluculuk büroları işe iade davalarında da ilk müracaat mercii olacak. İşten kendi kusuru dışında çıkartılan çalışan için işe iade davası ile geri dönme, yeniden başlatılmadığı halde de 4 ila 8 brüt maaş arasında tazminat alma hakkını ilk önce arabulucuya götürecek.
Arabulucu bürosu bulunmayan yerlerde ise bu görevi sulh hukuk mahkemesi yazı işleri müdürlüğü yürütecek. Sorun en çok 3 hafta içinde çözülecek. Bunların dışında çalışma hayatıyla ilgili uyuşmazlıkta ilk başvuru SGK’ ya yapılacak. Çözüm olmaz ya da SGK 60 günde cevap vermezse dava açılabilecek.
ZAMAN AŞIMINDA SÜRE DÜŞÜYOR
Tasarıda ayrıca zamanaşımı ile ilgili çok önemli bir düzenleme yapılıyor. Halen yılık izin ücreti ve tazminat alacaklarında zaman aşımı süresi 10 yıl iken tasarıyla bu süre 2 yıla düşüyor. Yani işten çıkartılan çalışan 2 yıl içinde arabulucuya başvurmak zorunda olacak. Zaman aşımı süresi iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren başlıyor. İşçi ve işveren arasında oluşacak olan her türlü uyuşmazlık için ilk başvuru yeri mahkemeler olmayacağından mahkemelerin iş yükü de azalacaktır. Hal böyle olursa da mahkemelerin işleri sonuçlandırma süreleri de makul sürelere inecektir.
